فرش و سجاده فرش کاشان

انواع فرش دستباف کدام است؟

فرش دستباف به‌عنوان نماد فرهنگ و هنرِ ایران ‌زمین، جلوه‌ای باشکوه به یک خانه اصیل ایرانی می‌دهد. فرآیند انتخاب و خرید این کالای لوکس و گران‌قیمت باید پس از پرس‌وجو و شناخت کافی انجام شود. در این مطلب تلاش کرده‌ایم تا انواع فرش دستباف را از نظر نوع طرح آن به شما معرفی کنیم. پس با ما همراه باشید.

 

انواع فرش دستباف از نظر نوع طرح

موردی که در بین انواع فرش دستباف قصد داریم با هم بررسی کنیم نوع طراحی استفاده شده در بافت قالی های دستباف می باشد که بر اساس شهر و منطقه بافته شده این موضوع تقسیم بندی می شود که مهمترین آن ها این موارد می باشند:

 

1. فرش دستباف کرمان

بافت فرش یک صنعت مهم در این شهر به حساب می آید و فرش های کرمانی از سایر فرش ها به سادگی قابل شناسایی هستتند. رنگ زمینه اغلب این فرش ها قرمز است و الگوی آن از یک طرح مدالی مرکزی همراه با یک حاشیه پهن گلدار تشکیل شده است. فرش هایی که قبل از جنگ جهانی اول بافته شدند دارای نقوش متفاوتی هستند مانند نقوش درختان و حیوانات و اشکال انسان. طرح و موادی که در بافت این فرش ها به کار می رود اغلب از کیفیت بالایی برخوردارند.

فرش های کرمانی قبلا به عنوان بهترین فرش های ایرانی شناخته می شدند اما متاسفانه محصولات جدید گاهی از کیفیت پایینی برخوردار هستند. فرش های مدرن کرمانی با نام کرمان-لوار دارای طرح های تماما گلدار و رنگ های شفاف و براق هستند. این فرش ها نیز تحت نام فرش کرمان به فروش می رسند.

فرش دستباف کرمان را میتوان در دسته فرش های طبیعت گرا، پرکار و پراستفاده از نقش مایه های ریز در سراسر قالی دانست که معروف ترین طرح های آن عبارتند از: سبزیکار، واگیره ای، درختی، بته ای، قاب قرآنی، تصویری، افشان و… که طرح معروف گلدانی، یکی از شاهکارهای قالی های دوران صفویه میباشد.

2. فرش دستباف کاشان

فرش دستباف کاشان در خود شهر کاشان و روستاهای اطراف آن بافته می شود. برجسته ترین فرش ها در دوره صفویه در بین سال های (1502-1736) میلادی تولید شده اند. بعد از یک دوره رکود، فرش هایی با کیفیت بالا دوباره در اواخر قرن نوزدهم تولید شدند. این فرش ها از گره های ایرانی با تراکم گره بسیار بالا ، تار و پودی از پنبه و از موادی با کیفیت بسیار مرغوب تولید می شوند. الگوهای آنها شامل قاب بندی آذینی، طرح هایی از طاقچه ها و درختان و نقش های برجسته و تمام گلدار است که به زیبایی طراحی شده اند. رنگ زمینه و غالب آنها  آبی، قرمز و بژ است.

طراحی و کیفیت بالای فرش کاشان باعث شده است که فرش های آن جز برترین فرش های ایرانی به حساب بیاید و شهرت جهانی پیدا کند. امروزه در فرش کاشان بیشتر از نقشه لچک و ترنج استفاده می شود که به لچک و ترنج شاه عباسی معروف است.

3. فرش دستباف تبریز

احتمالا شهرت و آوازه فرش های تبریز را شنیده باشید، فرش ها بسیار ارزشمند که در بسیاری از کلکسیون ها و موزه های جهان نیز نگهداری می شوند.

فرش تبریز در طرح‌ های گوناگون بافته می‌ شود و تنوع نقشه‌های فرش تبریز بسیار بالا می باشد. بسیاری از فرش‌ های تبریز در نهایت ظرافت و دقت بافته شده و بسیار نازک رویه‌گیری می‌شوند. فرش تبریز غالباً با پشم یا ابریشم بافته می‌ شود و چله‌ کشی آن معمولاً با پنبه یا ابریشم و بسیار به ندرت با پشم انجام می‌ شود.

 

بافندگاه هنرمند این شهر فرش هایی در طرح و رنگ های خاصی می بافند. ظرافتی که در این نوع فرش نیز وجود دارد در کمترین فرش دستبافتی دیده می شود. از مشهورترین طرح های فرش دستباف تبریز می توان به طرح سالاری- طرح هریس- طرح ماهی- طرح علیا-طرح نامی- طرح گلستان- طرح گنبد و طرح خطیبی که از چشم نواز ترین و کهن ترین طرح های فرش دستباف تبریز است اشاره کرد.

4. فرش دستباف اصفهان

در شهر اصفهان و اطراف آن کارگاه های بافندگی زیادی یافت می شوند. برخی از آنها مانند سیرافیان، داوری، انتشار و حقیقی دارای شهرت جهانی هستند. طرح این فرش ها اغلب از کاشی کاری های مساجد و باغ های شهر و کاخ ها الهام می گیرند. فرش های اصفهان از نقطه نظر الگو ، طرح و جنس و الیافی که در آن ها به کار برده می شود  بسیار مرغوب و درجه یک هستند. مشخصه آنها ضخامت کم و تراکم گره بسیار بالای آنهاست (الگوی شاه عباس صفوی). اما طرح های دیگر مانند اشکال حیوان وانسان نیز وجود دارند.

ساختار اصلی اغلب طرح های قالی اصفهان، از الگوی لچک و ترنج پیروی میکند. نقوش زیبای اسلیمی و گردش های آن، در ساختار لچک، ترنج و متن فرش به وضوح مشاهده می شود و قاب های ساخته شده از نقوش اسلیمی در حاشیه این فرش ها دیده می شود.

از دیگر ویژگی های ظاهری و طراحی استفاده شده در فرش دستباف اصفهان میتوان به گردش ساقه های ختایی به عنوان زیرنقش با ساقه های اسلیمی همراه با گل های زیبای شاه عباسی اشاره داشت.

5. فرش دستباف نایین

فرش های نایین را از لحاظ طراحی می توان برگرفته از فرش های اصفهان معرفی کرد. استفاده وسیع از طرح لچک و ترنج با ترکیب نقوش اسلیمی و ختایی در فرش دستباف نائین به قدری است که فرش دستباف های نائین را اغلب با طرح لچک و ترنج میشناسند.

6. فرش دستباف قم

تولید فرش در این مکان از اوایل قرن بیستم آغاز شده است. فرش های قمی به کیفیت بالای کار بافندگان آن و  جنس الیاف آن که از ابریشم و یا پشم است، شناخته می شوند. آنها اغلب با تراکم گره بالا تولید می شوند و دارای طرح های متنوعی هستند که آن را از مناطق مختلف ایران وام گرفته اند. گاهی اوقات بخشی از جزئیات فرش از ابریشم بافته می شود. همچنین بافت فرش هایی تماما از ابریشم در این شهر متداوال است که به ابریشم قم معروف است.

طرح هایی از باغچه، طرح های مدالی و همچنین اشکال و نقوشی از حیوانات و گیاهان غالبا در فرش های قم دیده می شود. امروزه فرش هایی در نواحی دیگر بافته می شوند که این فرش ها نیز به نام فرش قم شناخته می شوند.

امروزه فرش های این منطقه به خاطر نظم و در گره و تار و پود زبانزد می باشند. نظم در بافت قالی های این منطقه تا حدی وجود دارید که گاهاً به سختی می توان آنها را از فرش های ماشینی تشخیص داد.

7. فرش دستباف ساروق

ساختار کلی و نوع بافت اصلی فرش ساروق ریز بافت می باشد که اندازه پرزها در آن بسیار کوتاه می باشد. در زمان های قدیم بیشتر تابلو فرشها و قالیچه های شهر ساروق از نقش ترنج الهام می گرفتند و رنگ متن اکثریت آنها کرم و لاجوردی بود اما با گذشت زمان این نقوش تا حدی دچار تغییراتی شد و امروزه بیشتر نقشه های این منطقه به صورت طرح سراسری گل و برگ است.

8. فرش دستباف بختیاری

جالب است بدانید زنان و دختران بختیاری از روشی استفاده می کنند که نمونه آن در سایر نقاط ایران و حتی جهان کمتر دیده می شود، آنها برای بافت های خود اصولاً از هیچ طرح و نقشه از پیش طراحی شده ای استفاده نمی کنند و از نقشهای ذهنی برای بافت های خود استفاده می کنند. 

همه این فرش ها با نام مشترک بختیار (و همچنین بختیاری) فروخته می شوند. گاهی به نام محلی که در آن بافته شده اند مانند بلداجی، فریدان و یا سامان شهرت دارند. این فرش ها از پشم بسیار بادوام بافته شده اند و به خوبی زده شده اند که باعث شده است بسیار محکم و ضخیم باشند و از بادوام ترین فرش های ایرانی محسوب شوند. یکی از الگوهای شناخته شده این فرش ها، الگوی خشتی (نقش باغ) است که در آن فرش به مربع هایی با گیاهان و حیوانات تقسیم می شود که نماد باغ های ایرانی است. و همچنین نقوش مدالی و نقش هایی از درختان الگوهای دیگری هستند که برگرفته از فرش های اصفهان می باشند.

9. فرش دستباف سلطان آباد

از مهمترین ویژگی های فرش سلطان آباد یا اراک می توان به تطابق راحت و مناسب آن با دکوراسیون های مدرن و اروپایی اشاره کرده که باعث محبوبیت بالای آن برای صادرات شده است.

فرش اراک دارای تنوع طرحی بسیار بالا و متنوع از جمله، لچک ترنج، افشان، شاه عباسی، جنگلی، شکارگاه، درختی و پیچ، خشتی، شیخ صفی، اسلیمی، گل حنا، تک بته، نقشه عظیمی، بته میر، شاخ بزی، مستوفی و گل ریز و لیلیان می باشد.

10. فرش دستباف افشار

حوال شهر کرمان، واقع در جنوب شرقی ایران سکونتگاه نیمی از عشایر قبیله افشار واقع شده است. این عشایر، صدها سال در شمال غربی ایران زندگی می کردند اما نیمی از قبیله به اجبار به منطقه امروزی آنها، جایی که در آن صنعت فرش به یک شاخه مهم تجارت تبدیل شده، منتقل شدند.

فرش دست بافت کاشان به رنگ قرمز و آبی و عمدتاً دارای الگوهای هندسی هستند. رایج ترین الگوی آنها شامل یک قسمت مرکزی با یک یا چند مدال مربعی شکل است. بعضی می گویند که این یک نماد مخفی است که برای آماده سازی فرش کشیده شده است.

امروزه نیز این مدال ها وجود دارند و در واقع به عنوان نماد فرش های افشار محسوب می شوند و همچنین اندازه پهنای آنها بسته  طول فرش متفاوت است، که هرچه طول فرش بیشتر باشد عرض این مدال ها افزایش می یابد.

در شهر بابک که در همسایگی شهر افشار وجود دارد فرش های مشابهی تولید می شوند، فرش هایی با تراکم بیشتر ، الگوهایی دقیقتر و با جزئیات بیشتر. فرش های افشار در بازار به نام فرش های سیرجان معروف هستند.

11. فرش دستباف اردبیل

شنیدن نام فرش دستباف اردبیل ممکن است ذهن یک فرش شناس را به فرش اردبیل معروف که هم اکنون در Victoria and Albert Museum    در لندن موجود است معطوف کند. این فرش در واقع در کاشان بافته شده، اما در مسجدی در اردبیل قرار داشته و در نهایت برای تامین هزینه های تعمیر مسجد فروخته شده است.

فرش هایی که در اردبیل تولید می شوند از الگوهای قفقازی مانند شیروان، قراباغ و گنجه الهام گرفته اند. بعدها این فرش ها به کالای محبوب و خوشایند  کلکسیونرها تبدیل شدند. فرش های اردبیل نازک با الگوهای هندسی بسیار زیبا و خوش بافت هستند. امروزه بخش اعظم این محصولات از تولید کننده های فرش با کیفیت بسیار بالا تشکیل شده است و به نام فرش اردبیل به فروش می رسند.

12. فرش دستباف بلوچ

فرش دستباف بلوچ رابطه تنگاتنگی با فرش های افغانستان و ترکمنستان دارند. رنگ آنها اغلب، قرمز و آبی تیره و مات و قهوه ای و سیاه است.  الگوهای آنها هندسی شکل با نقوشی از درخت زندگی به صورت منحنی شکل است. آنها اغلب به عنوان فرش های نماز با نقش محراب طراحی می شوند.

گاهی اوقات این فرش ها در عرض خود دارای کلیم های تزئینی هستند تا از آنها در برابر سایش محافظت کنند. طول این فرش ها اغلب از ریسمان های زیادی تشکلیل شده است که از موی بز و اسب ساخته شده اند. تار آنها از پشم و یا ترکیبی از پشم و موی بز تولید شده است و فرش های جدید دارای تارهایی از جنس پنبه هستند.

ساخت آن از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است. این فرش ها محکم و در عین حال نازک هستند و حس اصل و واقعی بودن صنایع دستی عشایر را در مخاطب به وجود می آورند. این فرش ها غالبا در ابعاد کوچک و دارای نقش های سرزنده و با روح هستند و هچنین فرش های نماز بسیار متداول هستند.

این فرش ها در شهر مشهد به فروش می رسند و به نام فرش بلوچ-مشهد شناخته شده اند. در حالی که آن دسته از فرش ها که در شهر هرات در افغانستان فروخته می شوند به نام فرش بلوچ-هرات شناخته می شوند.

13. فرش دستباف بیجار

بیجار یک شهر کوچک کردنشین در غرب ایران است. فرش های کردی اغلب بسیار مستحکم و جمع و جور هستند که همین امر باعث دوام و ماندگاری بسیار زیاد آنها می شود. برای بسیاری از متخصصان نام فرش بیجار نماد دوام و استحکام است. بافندگان از شانه های سنگین خود که از چوب وفلز ساخته شده اند برای زدن پودها و گره ها استفاده می کنند بطوریکه تار و پود ها به شدت در هم تنیده می شوند و بنابراین سطح فرش بسیار فشرده است و هیچگونه سنگریزه و شن و یا هر چیز ریز دیگری نمی تواند در آن نفوذ کند. فرش دستباف بیجار اغلب دارای گره های ترکی هستند و معمولا به رنگ قرمز و آبی با عناصر بژ می باشند.

متداول ترین الگوی این فرش الگوی هراتی است (همچنین به آن الگوی ریز ماهی نیز گفته می شود)، البته نقوش مدالی و گلدار نیز  وجود دارند. فرش های بیجار در اکثر اندازه ها تولید می شوند از 150*100 سانتیمتر گرفته تا اندازه های بزرگتر. این فرش ها از اعتدال رنگ، ظرافت و زیبایی خاصی برخوردار هستند که باعث می شود برای استفاده در اکثر محیط ها مناسب باشند. به دلیل دوام و استحکام بالا این فرش ها، برای استفاده در مکان های عمومی بسیار مناسب هستند.

14. فرش دستباف مشهد

یکی از قدیمی‌ترین و زیباترین فرش‌های ایرانی، فرش مشهد است. فرش دستباف مشهد جلوه گاه بسیار خوبی از فرهنگ و تاریخ شهر مقدس و زیبای مشهد است. فرش مشهد ویژگی‌های ظاهری بسیار خاص و جذابی دارد و می‌تواند به راحتی تمام علاقمندان به هنر را جذب زیبایی‌های خود کند. در نقش‌ها و طرح‌های این فرش معمولا از گل‌های درشت شاه عباسی که ساقه‌های نازک و کم عرض نشسته‌اند استفاده می‌شود؛ اما این طرح‌های طبیعی تنها طرح‌هایی نیستند که در این فرش دیده می‌شوند. بلکه یکی دیگر از ویژگی‌های بسیار مهم فرش مشهد، طرح لچک ترنج که نوشته‌هایی در حاشیه آنها وجود دارد، است.

تولید فرش دستباف ، به ویژه سایز های بزرگ با قاب بندی آذینی (نقش مدالی) که تحت عنوان فرش مشهد به فروش می رسند بسیار گران هستند. کیفیت آنها متفاوت است و الیاف فرش خراسان به واسطه نرمی آن به راحتی از دیگر فرش ها قابل شناسایی است.

15. فرش دستباف آباده

شهر آباده درست در میان شیراز و اصفهان واقع شده است. تنها چیزی که نظر توریست ها را به این شهر جذب می کند فرش های بسیار با کیفیت و مرغوبی است که در این شهر تولید می شوند.

در ابتدا، فرش های دستباف آباده دارای طرح های گلدان و رنگ های بی کیفیت بودند. این فرش برای ورود به بازار کار با مشکلات خاصی روبه رو بود و بافندگان به دنبال یافتن الگوهای جدید بودند. آنها از عشایر قشقایی که ارودگاه تابستانی خود را در مراتع آن منطقه برپا می کردند الهام گرفتند. این فرش ها دارای ترکیبی از رنگ های قرمز_قهوه ای با آبی است و همچنین دارای نقش های مدالی در وسط و گوشه های آن است.

این فرش ها معمولا دارای یک شش ضلعی بزرگ در وسط آن با یک کمان و یا یک نقش مدالی در گوشه ها و نوعی طرح که به هبات لو مشهور است، موجودند. زمینه آن از تصاویر کوچکی از پرندگان، حیوانات چهارپا به همراه گلها و درختان پوشیده شده است. آنها به دلیل سفت و سختی، دوام و استحکامی که دارند، بسیار خوب و کاربردی هستند.

16. فرش دستباف قشقایی

فرش های عشایر قشقایی، غالبا دارای رنگ زمینه قرمز- قهو ه ای معمولی است. الگوی این فرش ها به تاریخ و یادبود های این قوم گره خورده است و شامل طرح های مدالی است که در مرکز فرش قرار گرفته است و در چهار گوشه فرش نیز این طرح ها تکرار می شوند. نقش هایی از انسان، حیوانات چهار پا، پرندگان، درختان و گل ها از محبوب ترین عناصر این طرح ها هستند.

بقیه طرح ها از نقاشی های دیواری و ستون های موجود در پرسپولیس (تخت جمشید) پایتخت رسمی ایران در دوره حکومت هخامنشیان (سال هال 330-550 قبل از میلاد مسیح)، بر گرفته شده است. عشایر همچنین به بافت کیف  و سبد های زیبا که به دلایل کاربردی تری تولید می شوند، شهرت دارند.

این فرش ها بر روی دستگاه های افقی بافته می شوند و بافندگان در طی فرآیند بافتن روی نیمه بافته شده فرش می نشینند. نیمه عشایر که در این موقع سال، آنجا ساکن هستند نیز به همین روش فرش می بافند. یکی از خوش بافت ترین و خاص ترین این فرش ها به فرش کشکلولی معروف است. گبه به عنوان یک فرش خشن و بدوی عشایری حاکی از این منطقه است.

در طی دهه های اخیر، بافندگان فرش دستباف مجبور به برآوردن خواسته غربی ها شدند و شروع به استفاده از زمینه های روشن تر و بزرگ تر با طرح های کمتر بر آن، در بافت گبه کردند. فرش های قشقایی خوش بافت، محصولاتی بسیار زیبا و بادوام هستند که گویای  چیزهای زیادی درباره  شرایط زندگی عشایری است. این فرش کاملا از پشم گوسفند و بز و مقداری موی اسب بافته شده است و با نام فرش قشقایی معروف است.

اکثر عشایر قشقایی امروزه در شهر ها و روستاها ساکن هستند. بنابراین فرش های آنها بیشتر و به طور مستقیم تری از نیاز بازار تاثیر گرفته است. این فرش ها در مقایسه با فرش های سایر قبایل عشایری، دارای بافت درشت تر و خشن تری هستند و جنس آنها از کتان است. فرش های ساده تر این منطقه با نام فرش شیراز به فروش می رسد. شیراز در واقع پایتخت استان فارس است و در بازارهای آن، فرش های قشقایی به فروش می رسند. بازارها هچنین محلی هایی هستند که عشایر محصولات دیگری را که برای زندگی روزمره خود ممکن است استفاده کنند را از آنجا تهیه می کنند.

فرش های قشقایی شامل یک شش ضلعی و یا طرح الماسی شکل با چهار تصویر قلاب داخل یک الماس مورب است. بعضی فرش های قشقایی دارای طرح هباتلو (هباتلو نام یکی از طوایف کوچکتر ایل قشقایی  است) هستند. و آن شامل  مدال های دایره ای شکل در مرکز فرش است  و همان طرح به صورت کوچک تر در چهار گوشه فرش تکرار می شود. در بافت گلیم های قشقایی گاهی برای ایجاد سایه روشن از کتان استفاده می شود. آنها اغلب طرح های ساده ای دارند و و تارهای آنها در حاشیه طولی فرش تمام می شود.

دو طایفه ای که به واسطه بافت گلیمشان معروف هستند طایفه عمله و طایفه دره شوری می باشند.

17. فرش دستباف همدان

این شهر مرکز تجاری فرش هایی است که توسط صدها نفر از شهرها و روستاهای اطراف بافته می شوند. بهترین نمونه این فرش ها با نام خود (مناطقی که در آن بافته می شوند) مانند نهاوند، تویسرکان، ملایر و حسین آباد به فروش می رسند. فرش های ساده تر تحت نام کلی همدان فروخته می شوند.

لازم به ذکر است که آنها به واسطه الگوهای سنتی و اندازه هایشان قابل شناسایی هستند. الگو های این فرش ها بسیار متنوع است و فرش ها با الگوهای مدالی و همچنین الگوهای مشابه و تکراری موجود هستند. در میان الگو های فردی، متداول ترین طرح، طرح هراتی است.

طیف رنگی آبی نیلی و قرمز روناسی با تفاوت های ظریف رنگ غالب این فرش هاست. فرش های قدیمی تر همدان می توانند محصولات بسیار جذابی باشند. در خود شهر همدان، فرش هایی با کیفیت بسیار بالاتری تولید می شدند. این فرش ها، فرش باف (شهر بافت) نامیده می شدند و از نظر ساختار به فرش های بیجار شبیه هستند. اما امروزه به ندرت در بازار پیدا می شوند.

این فرش ها از نخ های براق که اغلب با رنگهای طبیعی، رنگ شده اند بافته می شوند که باعث می شود این سطح این فرش ها بسیار بادوام و دارای رنگ های بسیار زیبا باشند. امروزه متداول است که این فرش ها از یک تار و یک پود پنبه ای  بافته می شوند. طرح های این فرش ها عمدتا اشکال هندسی هستند اما گاهی طرح های گلدار نیز بافته می شوند. طرح و مواد این فرش ها می توانند از نظر کیفیت بسیار متفاوت باشند.

فرش های قدیمی تر (قبل از 1920)  از تارهای پشمی بافته می شدند و با محصولات امروزی که از پنبه بافته می شوند متفاوت بودند. فرش های جدیدتر (بعد از 1960) اغلب دارای رنگ های مصنوعی هستند و از پشم هایی با کیفیت پایین تر نسبت به فرش های قدیمی تر بافته می شوند. متداول ترین اندازه این فرش ها دو تایی و زرع و نیم هستند ( تقریبا 200*120 cm  و 150*100 ).

به طور کلی می توان گفت که فرش های همدان فرش های خوب و پر کاربردی هستند. از نمونه های فرش همدان می توان به بورچالی ، انجلاس، حسین آباد، لیلیان، خمسه، زنجان و ملایر نام برد. این فرش با نام همدان در بازار به فروش می رسند.

18. فرش دستباف هریس

شهر هریس در شمال غربی ایران و  در نزدیکی شهر بزرگ تبریز واقع شده است. در این شهر و حومه آن فرش هایی که بافته می شوند دارای الگوهای هستند که به سادگی قابل شناسایی است. در مرکز این فرش یک طرح مدالی راست گوشه با حاشیه های پهن قرار دارد. فرش های بزرگ عمدتا از الیاف نسبتا زبر بر روی تارهای پنبه ای بافته می شوند  و دارای الگو های روستائی می باشند.

فرش های هریس به دلیل کیفیت بالای پشمی که در آن به کار رفته است، به دوام و استحکام بالا شهرت دارند و برای راهرو ها و اتاق های غذاخوری مناسب هستند. اندازه های بزرگ آن مثلا 300*200 cm و بزرگتر بیشتر متداوال هستند. فرش های مشابهی در گراوان و مهراوان بافته می شوند. فرش های هریس برای استفاده در منازل و همچنین مکان های عمومی مناسب هستند.

19. فرش دستباف کلاردشت

این فرش ها بسیار غیر معمول هستند و به واسطه چند نقاشی عتیقه، بسیار معروف هستند. روستای کلاردشت در شمال ایران، جنوب دریای خزر و در نزدیکی کوه های البرز واقع شده است.

نقوشی که بر روی این فرش ها وجود دارد معمولا متشکل است از یک شش ضلعی که با خط های سفید اصلی احاطه شده است و گاهی نقش یک سنگ عقیق در وسط آن. در قسمت مرکزی و در نواحی حاشیه ای فرش، نقوش تزئینی ساده  به همراه گل وجود دارد. رنگ زمینه این ها اغلب آجری است و رنگ های غالب  در این فرش ها آبی سیر و قهوه ای هستند. الیاف این فرش از پشم نرم و در عین حال ضخیم است و تارهایی از پنبه دارد و دارای گره های ترکی می باشد. این فرش ها بسیار بادوام و دارای ماندگاری بالا هستند.

کیفیت این فرش ها بسیار متفاوت است. قبل از سال 1960 آنها بسیار مرغوب بودند. در سالهای 1965 تا 1980 زمانی که کلکسیونر های غربی بافندگان را مجبور به ایجاد تغییر در  الگوها و رنگ فرش های خود کردند کیفیت این فرش ها تنزل پیدا کرد. بعد از انقلاب در سال 1979 کیفیت این فرش ها رو به بهبودی گذاشت و امروزه کیفیت این فرش ها از نظر رنگ و طرح به خوبی گذشته است.

20. فرش دستباف کلیایی

کردها به عنوان بافندگان فرش خوب و درجه یک شناخته می شوند. این فرش ها از الیاف مرغوب بافته می شوند و برای رنگ کردن آنها از رنگهای ناب استفاده می شود. فرش های کلیایی قدیمی تر از الیاف پشمی بافته می شوند در حالیکه جنس الیاف فرش های جدیدتر از پنبه است و در هر دوی این فرش ها ، در میان هر ردیف گره دو پود وجود دارد. طرح های آنها اغلب دارای نقوش هندسی بزرگ با رنگهای مات است. طرح مربع های اریب نیز از طرح های متداول است. محصول نهایی بسیار مستحکمه، این فرشها بسیار سنگین و متراکم با دوام بسیار بالا هستند. اندازه کلاسیک این فرش ها 150-160*300-330 cm، که نسبتا از ضخامت کمی نسبت به طولشان برخوردار هستند.

 

21. فرش دستباف گبه

گبه (در ترجمه فارسی به فارسی آن را خام، طبیعی و بریده نشده گویند.) نمایانگر یک فرش خشن و بدوی است با الگوهایی که غالبا توسط عشایر قشقایی استان فارس در جنوب غربی ایران طراحی شده است. این فرش ها احتمالا شناخته شده ترین فرش دستباف ایران هستند. تار و پود این فرش ها از پشم تهیه می شود  و برای رنگ کردن الیاف آنها از رنگهای گیاهی استفاده می شود. این فرش ها دارای ضخامت بیشتری نسبت به سایر فرش های ایرانی می باشند. به طوریکه گاهی ضخامت آنها به 2.5 سانتیمتر می رسد.

الگو های این فرش از یک نوع ساده  است که تنها دارای تعداد کمی عناصر تزئینی می باشند و غالبا از مستطیل هایی که درون آن حیواناتی قرار دارند، تشکیل شده است. در طول دهه های اخیر، بافندگان مجبور شده اند که خواسته های غرب را برآورده کنند و بنابراین در طرح این فرش های گبه، از زمین های روشن بزرگ، با اشکالی دقیقتر استفاده کرده اند.

بافندگان هندی به سرعت این طرح ها را کپی کردند، اما باید به فرق عمده ای که بین گبه ایرانی و گبه هندو وجود دارد توجه شود. که اغلب این تفاوت از کیفیت پشمی که در آن به کار برده می شود قابل تشخیص است، گبه ایرانی نرمتر است و همچنین با دوامتر، و کیفیت آن نسبت به نوع دیگر، قطعا بهتر است.

 

در حال حاضر نام های مختلفی برای فرش های گبه وجود دارد که از جمله آن می توان به نوع اصلی ، کشکولی، لری بافت و سوماک و گبه بلوچ اشاره کرد. گبه کشکولی یه گبه با تراکم گره ی بالا می باشد و دارای ضخامت کمتری نسبت به دیگر انواع معمول گبه می باشد.